GÖZ HASTALIKLARI

 

GÖZ KUSURLARI NELERDİR?

Göz, başlıca göz akı (sert tabaka), kornea ( saydam tabaka), ve retinadan ( ağ tabaka) meydana gelmiştir.

Sert tabaka, bağ dokudan yapılmış içi boş bir küre biçimindedir ve ışığı geçirmez. Sert tabakanın ön bölümünde yer alan saydam tabaka ise ışığın küre içine denetimli bir biçimde girmesini sağlar. Bu yapı; saydam ön oda sıvısı, göz merceği ve camsı cisimle birlikte “gözün objektifi” sayılabilir.

Göz küresinin en içteki katmanı ağ tabaka, ışığa duyarlı fotoğraf filmine benzetilebilir. İnsan gözü bir fotoğraf makinesi gibi sonsuza ya da yakın noktaya odaklanabilir. Genç yaşlarda en yakın net görme noktası gözden yaklaşık 17 cm uzaktadır. Gözün odaklama yapabildiği en uzak ve en yakın noktalar arasındaki uzaklığa uyum aralığı denilir. Bu aralık, gözün nesneleri ağ tabaka üzerinde odaklayabildiği yani net biçimde görebildiği alandır.

 

 

Sağlıklı bir gözün uyum aralığı ortalama 17 cm uzaklıktan sonsuza kadardır.

Genetik etkenlere, yaşa ya da dış ortama bağlı olarak gözde çeşitli kusurlar oluşabilir. Günümüzde en sık karşılaşılan göz kusurları astigmatizma, hipermetropi, miyopi, renk körlüğü, gece körlüğü (Tavuk Karası olarak da bilinir.) ve presbiyopi olarak kabul edilmektedir.

  • Astigmatizma

Astigmatizma genellikle doğuştan bireyde bulunan bir göz kusurudur. Bununla birlikte cerrahi girişimle saydam tabakanın kesilmesine, saydam tabakada iltihaplanmaya ya da travmaya bağlı olarak da ortaya çıkabilir.

 

 

%90’ın üzerindeki astigmatizma vakalarında kusurun düzeltilmesi kolay değildir. Saydam tabaka eğriliğinde ağır bir bozukluk yoksa kişi kırılma kusurunun farkında bile olmayabilir. Çünkü refleks olarak görüntüyü iki dikey düzlemden birinin üstünde uyum yaparak birleştirir. Bu nedenle astigmatlıkta genellikle iki odak uzaklığı arasında uyum sağlamak için sürekli değişen odaklamaya bağlı yakınmalar ortaya çıkar.

Hasta bu yorgunluk sebebiyle baş ağrısı, göz kürelerinde ağrı, gözlerde ağırlık hissi ve yanmadan yakınır. Gözakları kızarmıştır. Bu yakınmalar film izlerken artar. Gözleri sağlıklı kişide saydam tabaka bir küre dilimi biçimindedir ve eğriliği her yöne doğru aynıdır. Bu sayede ışınlar bütün doğrultularda aynı oranda kırılarak odak noktasına yönelir. Saydam tabakanın eğriliği bütün yönlere eşit biçimde dağılmıyorsa ve özellikle birbirini dik açıyla kesen doğrultular arasında eğrilik farkı varsa ışınlar merceği geçerken farklı oranlarda kırılırlar.

Astigmatlıkta haç biçimindeki bir nesneye bakarken haçın yatay ve dikey çizgileri eşit odaklanamayacaktır. Çünkü bu çizgilerin ışınları farklı eğrilikteki mercek alanlarından geçecektir.

  • Hipermetropi

Sağlıklı göz, değişik uzaklıklardaki görüntüleri odaklamak için merceğin biçimini değiştirir.

Daha yakın bir noktaya bakarken merceğin kalınlığı artar, uzağa bakıldığında ise azalır. Bir merceğin eğriliği ne kadar fazla ise ışığı o kadar fazla kırar ve odak uzaklığı kısalır. Sağlıklı gözde sonsuzdaki bir nokta, merceğin eğriliği en azken ağ tabaka üzerine odaklanır. Hipermetrop bir gözde ise merceğin aynı noktayı odaklayabilmek için eğriliğini artırması gerekir. Merceğin eğriliğini kirpiksiz kasın kasılması düzenler. Halka biçimindeki bu kas iris kökü ile mercek arasında bulunur.

 

 

Hipermetroplukta göz küresinin ön-arka çapı normalden kısadır. Bu nedenle mercekte kırılan ışınlar ağ tabakanın üstü yerine arkasındaki bir noktada birleşirler. Işınların ağ tabaka üzerine düşmesi için mercek eğriliğinin artması gerekir. Ancak mercek, belirli bir sınırın ötesinde eğriliğini artıramadığı için, hipermetrop göz yakın nesneleri odaklayamaz. Bu nedenle hipermetroplar gazeteyi uzakta tutarak okurlar. Ayrıca göz küresinin ön-arka çapı kısa olduğundan, mercek uzak nesneleri odaklamak için eğriliğini artırır.

Bu kusur sebebiyle kirpiksi kasın hiçbir zaman tam gevşek halde olamaz. Bu durum sıklıkla kaynağı gözde bulunan bir baş ağrısına neden olur. Hipermetropluk çocukta içe dönük şaşılığa yol açabilir. Gecikmeden müdahale edilir ve uygun camların kullanılırsa bu şaşılık düzeltilebilir.

  • Miyopi

Gözün belirli bir uzaklığın ötesindeki nesneleri odaklama problemi yaşamasına miyopluk denir.

Hipermetrop gözde göz küresinin ön-arka çapı normalden kısa olduğu ve mercek eğriliğini (kırma gücünü) belirli bir sınırın ötesinde artıramadığı için nesneler odaklanamaz. Miyop gözde ise bunun tam tersi bir durum söz konusudur. Genellikle göz küresinin ön-arka çapı normalden uzundur ve mercek belirli bir sınırın ötesinde eğriliğini azaltamaz.

 

 

Miyopluk kalıtsal ama çekinik bir göz bozukluğudur. Bu nedenle miyop anne babaların çocuklarında her zaman ortaya çıkmayabilir. Ancak hem anne hem de baba miyop ise çocuklarının da miyop olma olasılığı çok yüksektir.

Miyopluk belirtileri genellikle altı yaşına doğru kendisini gösterir. Miyop çocuklar uzağı görmenin gerekli olduğu oyunlardan kaçınırlar ve arkadaşlarından ayrı durmayı tercih ederler. Altı yaşına doğru başlayan miyopluk, büyüme döneminde ilerlemeyi sürdürür ve vücut gelişimiyle birlikte durur. Göz küresinin çapı normalden daha uzundur. Bu miyopluk türü gözlükle düzeltilebilir ve genellikle başka bir soruna yol açmaz.

Bundan farklı olarak patolojik miyopluk durumunda görme kusuru ilerler. Ayrıca zamanla ağ tabakada bazı bozukluklar ortaya çıkabilir. Dikkatli ve düzenli muayenelerle hastalığın gidişi izlenerek kesin tanı konur ve uygun tedavi sağlanır. İlk çağlarda miyopluk günümüzde olduğu kadar yayın değildi çünkü uzağı göremeyen insanlar yaban hayatında tutunma zorluğu yaşıyor ve sıklıkla vahşi hayvanlar tarafından öldürülüyorlardı. Bu sebeple miyop insanların çoğalma erişkinliğine gelebilme ve çoğalabilme olasılıkları daha düşüktü. Dolayısıyla genetik yolla miyop olma ihtimali olan çocukların sayısı azınlıktaydı.

  • Renk Körlüğü

Renk körlüğü, X kromozomu ile taşınan çekinik bir genetik karakterdir. İnsan gözünün renkleri ayırt edebilmesini sağlayan koni hücreleri üç tiptedir. Bu hücreler kırmızı, mavi ve yeşil olarak ayrılır. Geriye kalan tüm renklerin algılanması, bu hücrelerin birlikte çalışması ile mümkün olabilmektedir. Genetik kodlarda meydana gelen bozukluklar sebebiyle bu koni hücrelerinden bazıları işlevsiz olabilir ya da hiç olmayabilir. Bu durumda tüm renklerin algılanması mümkün olmayacağından renk körlüğü ortaya çıkar.

 

 

Günümüzde en yayın olarak görülen renk körlüğü kırmızı ve yeşil renklerin ayırt edilememesi şeklindedir ancak sayıca daha az olsa da farklı renklerin algılanamadığı başka renk körlükleri de vardır.

  • Gece Körlüğü (Tavuk Karası)

Halk arasında tavuk karası olarak da bilinen gece körlüğü, kişinin düşük ışıkta ve özellikle gece karanlığında net görememesi ve nesneleri ayırt etmede zorluk yaşaması şeklinde ortaya çıkan bir göz kusurudur. Bu göz kusuruna sahip insanlar geceleri hareket etmekte ve özellikle araç kullanmakta zorluk yaşarlar bu sebeple araç kullanmamaları güvenlik açısından daha yararlı olacaktır.

 

 

Gece körlüğü doğuştan kişide olabildiği gibi çok çeşitli dış etkenler sebebiyle sonradan da ortaya çıkabilir.

  • Presbiyopi

Göz merceğinin esnekliği yaşla birlikte değişir. Çocuklukta çok esnek olan mercek yıllar geçtikçe bu özelliğini yitirir ve 70 yaşına doğru neredeyse hiç esnekliği kalmaz.

Mercek sertleştikçe değişik uzaklıklar üzerinde odaklanma güçleşir. Mercek en düşük eğrilik konumunda sertleşme eğiliminde olduğundan yaş ilerledikçe göz giderek daha uzaktaki nesneleri odaklayabilir. Bu nedenle sağlıklı gözde net görülen en yakın nokta 20 yaşlarında ortalama 17 cm iken 40 yaşından sonra ortalama 40 cm uzaklığa ulaşmaktadır.

 

 

Yaşlılığa bağlı görme kusuru başlangıçta pek fark edilmez. Yapay ışıkta küçük harfleri odaklamada güçlük çekilir. Bir süre sonra gazete gözden uzaklaştırıldığında yazıların netleştiği fark edilir. Bu kez de küçük puntolu yazıları okumak güçleşecektir. Sonuç olarak göz, uzak ve yakın cisimlere bakarken uyum sağlamakta güçlük çeker. Bu durum ince kenarlı mercekler kullanılarak düzeltilebilir.

  • Katarakt

Yaşlılığa bağlı olarak göz merceğinin saydamlığını zaman içinde yitirmesiyle oluşan göz kusurudur. Şeker hastalığı sebebiyle ya da bazı ilaçların kullanımından doğan yan etkilerle de ortaya çıkabilmektedir.

 

 

  • Şaşılık

Göz küresini hareket ettiren kaslardan birinin diğerinden farklı boyda olması sebebiyle ortaya çıkan bir göz kusurudur. Kasların boyunun farklı olması sebebiyle gözlerin ikisi de aynı doğrultuya bakmaz. Bu durum ameliyat ile düzeltilebilir.